Ekipa filmowa

W tym miejscu publikowaliśmy zredagowane ponad dekadę temu obowiązki w ekipie filmowej, obejmujące kilkadziesiąt zawodów i funkcji, opracowanych przez Michała J. Zabłockiego. Czas jednak nieubłaganie biegnie i w związku ze zmianami technologicznymi w produkcji filmowej w ostatnich latach pojawiły się, także w naszym kraju, nowe specjalności i zawody filmowe, takie jak Stereografer, DIT, Data manager/Data wrangler itp. Wykształciły się też nowe modele produkcji. Dotychczasowe opracowanie nie obejmowało części niezbędnych specjalistów towarzyszących ekipie podczas zdjęć i postprodukcji. Całość wymagała uaktualnienia i uzupełnienia. Stało się to w połowie 2022 r. wraz z pojawieniem się na rynku pozycji książkowej „Ekipa filmowa: przedmiot umowy i zakres obowiązków oraz słownik terminologiczny” Michała J. Zabłockiego. stanowiącej V tom wydawnictwa Cineo Publishing w ramach cyklu sześciu tomów Kompendium Produkcji Filmu Fabularnego. Do tej pozycji pod koniec 2024 roku dołączyła kolejna, stanowiąca I tom wyżej wymienionego wydawnictwa „Produkcja: zagadnienia organizacyjne” Kamila Przełęckiego, a wraz z nią nowe opracowania m.in. dla specjalizacji różnych funkcji producenckich: od Producenta wiodącego, poprzez Producenta wykonawczego, Producenta kreatywnego, po Producenta liniowego. Obie pozycje stały się bazą dla skompilowania zamieszczonej poniżej aktualizacji oraz poszerzenia treści dostępnych na portalu KIPA w zakresie obowiązków poszczególnych, szeroko rozumianych specjalizacji zawodowych. W najnowszej aktualizacji przedstawiamy 50 opracowań dla 50 funkcji, podzielonych na 7 głównych obszarów związanych z hierarchią ekipy filmowej. Opis ten można potraktować jako wstępne zapoznanie się z przykładowymi zakresami praw i obowiązków członków ekipy filmowej. Osobom chcącym głębiej przestudiować informacje związane z ekipą filmową i procesem produkcji rekomendujemy wskazane wyżej pozycje oraz pozostałe tomy, w których kwestie związane z pracą ekipy filmowej rezonują bardzo wyraźnie. Dystrybucją książki zajmuje się wydawca, zaś wszelkie detale i opisy także pozostałych tomów znajdują się na stronie internetowej www.kpff.pl

Michał J. Zabłocki i Kamil Przełęcki

Spis czynności obowiązujących dla różnych zawodów filmowych podczas produkcji filmu w polskiej kinematografii regulowały w latach ubiegłych różne akty prawne, często na zasadzie prawa powielaczowego lub jako wewnętrzne rozporządzenia w wytwórniach filmowych. Jednym z pierwszych tzw. regulaminów był projekt Edwarda Zajička, zatwierdzony przez Stanisława Albrechta, szefa Centralnego Urzędu Kinematografii (30 kwietnia 1952 r.). Następna wersja regulaminu powstała w 1956 roku, zatwierdzona decyzją Prezesa Urzędu Kinematografii (17 grudnia 1956 r.). Kolejne regulaminy przygotowane m.in. w Naczelnym Zarządzie Kinematografii ewoluowały w kwestiach merytorycznych i formalnych, aż do najbardziej znanego w branży aktu „Regulaminu grupy zdjęciowej filmu fabularnego”, jako obowiązującego kierownictwa grup zdjęciowych. Regulamin ten został wprowadzony zarządzeniem nr 16/73 Dyrektora Przedsiębiorstwa Realizacji Filmów „Zespoły Filmowe” (Wiesława Bożyma) z dnia 18 grudnia 1973 r., z datą wejścia w życie 1 stycznia 1974 r. Następne wersje i udoskonalenia tego regulaminu nie zyskały już nawet miana zarządzeń. Załączony „Wykaz…” nie jest regulaminem ani rozporządzeniem, nie jest też aktem prawnym i nie może być obowiązującym dokumentem dla producenta. W warunkach gospodarki rynkowej jedynie umowa cywilno-prawna może być wzajemnym zobowiązaniem, która powinna w swojej treści regulować szczegółowo zakres obowiązków, czas wykonania pracy i inne ważne uwarunkowania. Zapisy znajdujące się w opracowaniu mogą mieć jedynie przymiot opcji i spełnić zadania: informacyjno-edukacyjne, pomocnicze i inspirujące przy sporządzaniu umów przez producenta filmowego i jego pełnomocników.

Wyjątek z opracowania z lat 2009-2012 Michała J. Zabłockiego

Zastosowany podział ekipy filmowej i etapów produkcji

Zmiany na rynku produkcji filmowej i stosowana praktyka, w tym pojawienie się wyspecjalizowanych zawodów producentów i modeli produkcji, w których eksploatacja odgrywa szczególną rolę, rozszerzyły model znany z lat 80. podziału ekipy filmowej. W aktualizacji opracowania autorstwa Michała J. Zabłockiego pojawiły się uzupełnienia bazujące na dwóch podstawowych założeniach: podziale horyzontalnym, wynikającym z przebiegu procesu prac nad filmem (ze szczególnym uwzględnieniem developmentu i dystrybucji) oraz podziale wertykalnym, z wyróżnieniem 7 obszarów hierarchicznych  (tak zwanych pionów głównych). Podział horyzontalny polega na zdefiniowaniu etapów i okresów, z którymi mamy do czynienia produkując i eksploatując film: ETAP – DEVELOPMENT (ROZWÓJ PROJEKTU) Okres developmentu scenariuszowego => scenariusz Okres developmentu produkcyjnego => kosztorys Okres developmentu producenckiego => budżet ETAP – PRODUKCJA (PRZYGOTOWANIA I ZDJĘCIA) Okres przygotowawczy => gotowość do zdjęć Okres zdjęciowy => materiał roboczy / 100% zdjęć ETAP – POSTPRODUKCJA (MONTAŻ I PRACE KOŃCOWE) Okres montażu i udźwiękowienia => gotowy film Okres prac końcowych => materiały wyjściowe ETAP – DYSTRYBUCJA (PROMOCJA I ROZPOWSZECHNIANIE) Okres promocji => rozpoznawalność tytułu Okres rozpowszechniania (I obieg) => recoupment (zwrot nakładów) Okres sprzedaży licencji (II obieg) => zysk W każdym z etapów pracują inni członkowie ekipy filmowej, stanowiący podzbiory ekipy filmowej, obejmujące:

• ekipę projektową/developmentową (ETAP DEVELOPMENTU)
• ekipę produkcyjną (ETAP PRODUKCJI)
• ekipę postprodukcyjną (ETAP POSTPRODUKCJI)
• ekipę dystrybucyjną (ETAP DYSTRYBUCJI)

Wertykalny podział obszarów dzielą horyzontalny układ na linii czasu, którymi ekipa filmowa pod nadzorem ich liderów się zajmuje. Należą do nich następujące obszary:

1. Scenariusz
2. Reżyseria
3. Zdjęcia
4. Produkcja
5. Scenografia/Inscenizacja
6. Dźwięk
7. Dystrybucja

I właśnie tak zostały pogrupowane poszczególne funkcje, których opis znajdziecie w załączeniu.

Kamil Przełęcki (oprac. 2022-2025)

Do pobrania

Scenariusz

Reżyseria

Produkcja

Zdjęcia

Inscenizacja

Dźwięk

Dystrybucja